Obezite, küresel bir problem haline gelen kronik bir hastalıktır¹. Obezite sadece kişinin görüntüsü ile alakalı bir problem değil; aynı zamanda insülin direnci, hipertansiyon ve yüksek kolesterol gibi sorunları da beraberinde getirebileceği bilinmektedir². Bunun yanı sıra, obezitenin tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve karaciğer yağlanması ile de birebir ilişkisi gözlemlenmiştir. Tüm bu sorunlara sebebiyet verebilen obezite, doğal olarak kişinin hayat kalitesini ve hayat beklentisini de oldukça düşürebilmektedir³. Aslında obezite kaynaklı komplikasyonların sadece bu kadar ile kısıtlı kalmadığını ve birçok başka hastalık ile de ilişkili olabileceğini yakın tarihimizde Covid-19 ile de bir kez daha gördük. Obezite sorunu yaşayan kişilerin Covid-19 hastalığını hem daha şiddetli geçirmesi, hem de ölüm oranlarının bu grupta daha yüksek olması⁴, obezitenin aslında genel olarak kişilerin sağlık durumunu olumsuz etkilediğini ve hastalıklara maruziyetlerini daha fazla artırdığını göstermektedir.

Obezite ile yapılan mücadelede sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek en önemli önlemdir. Kişinin daha sağlıklı gıdalara yönlenmesi, aktivite miktarını artırması ve sağlık kontrolleri doğrultusunda gerekli adımların atılması oldukça önemlidir. Tabi ki bunları bir anda yapabilmek ve kişinin tüm hayatını 24 saat içerisinde değiştirmesini beklemek de gerçekçi değildir. Hastaların her zaman için küçük hedefler belirlemesi ve küçük hedeflere ulaştıkça hedeflerin makul bir şekilde büyütülmesi en doğru yöntemdir. Örneğin hayatı boyunca spor yapmamış bir kişiyi spor salonuna yazdırarak haftanın 5 günü spor yapmasını beklemek gerçekçi ve sürdürülebilir bir hedef olmayabilir. Bunun yerine, günde 10’ar dakikalık kısa yürüyüşlerle başlamak daha yerinde bir seçenek olacaktır.

Her ne kadar da hayat tarzımızda değişiklik yaratsak da iştah kontrolünü sağlamak en zor adımdır. Spor yapsak ve daha sağlıklı gıdalara yönlensek de yediğimiz porsiyonların miktarını küçültebilmek ancak iştah kontrolü ile mümkündür. Her ne kadar diyet yapılarak porsiyon miktarları küçülse de, iştah azalmadıktan sonra diyetlerin sürdürülebilirliği ve diyet esnasında verilen kilonun kalıcılığı da kısa süreli olabilmektedir.

Ozempic (semaglutide), yakın tarihte Amerikan food and drug administration (FDA) tarafından kilo vermek için onaylanmış olan bir ilaçtır. İlk zamanlarda tip 2 diyabet ve insülin direnci tedavisi için piyasaya sürülen bu ilaç, kullanan hastalarda ciddi bir kilo verimi sağladığı için bir müddet sonra sadece kilo verme amaçlı kullanımının uygunluğu üzerine çalışmalar yapılmış ve insan denekleri üzerinde uzun vadeli ciddi bir yan etkisi gözlemlenmemesi sonucunda sadece kilo vermek amacı ile de onay almıştır.

Ozempic, glukagon benzeri peptid-1 (GLP–1) analoğudur⁵. GLP-1, iştah kontrolü ve glukoz metabolizması üzerinde önemli rolleri olan doğal bir hormondur. Kan şekeri ve iştah, pankreas ve beyin arasında yaşanan değişikliklerle etkileşim gösterir. Bu etkileşimde GLP-1’in oldukça önemli bir rolü vardır.

Kan şekerinin yüksek olduğu durumlarda, gerekli insülin salgısını tetikleyen GLP-1, kan şekerinin yüksek olmadığı durumlarda bir etki göstermez. Yani, insülin salınımını tetiklemesi için vücuttaki kan şekerinin yüksek olması gerekir. Bu sayede, kişinin hipoglisemi durumuna girmesine izin vermez. Bunun yanı sıra, düşük kan şekeri durumlarında insülin salınımını azaltarak vücudun daha rahat toparlamasına imkan tanır.

GLP-1 aynı zamanda glukagon salgısını azaltarak kan şekerinin yüksek seviyelere çıkmasını da önlemeye yardımcı olur. Yüksek kan şekerinin düşmesi, aynı zamanda mideden bağırsağa geçecek olan yemeklerin de geçişini bir miktar geciktireceği için, tokluk hissinin daha uzun bir süre var olmasını sağlar. Bu sayede gerek iştahın azalması gerekse yenen yemek miktarının düşmesi ile birlikte kilo verimini ve vücuttaki yağın azalmasını tetikler.

Ozempic’in etkilerinden bir tanesi de yağ içeriği yüksek olan gıdalara karşı isteksizlik geliştirmesidir. Yapılan tüm çalışmalarda, normal zamanlarda kişinin canının çektiği hazır ve yağ içeriği yüksek gıdaların tüketiminde ciddi bir azalma gözlemlenmiştir.

Geniş katılımlı klinik çalışmalarda, haftada bir kullanılan ozempic enjeksiyonu ile kişilerin %86’sının kilo verme konusunda başarılı oldukları ve verilen kilonun da ortalama olarak vücut ağırlığının %14.9’u kadar olduğu gözlemlenmiştir⁵. Step 1, yani ilk çalışma sonucu olarak ortaya çıkan bu rakam, ilaç onaylandıktan sonra gelen kullanım izni ile birlikte artan hasta sayısı ile daha net şekillenmeye başlamıştır. Örneğin, son verilen rakamlara göre, ozempic kullanılan hastaların %32’sinde, vücut ağırlığının %20’sinin üzerinde bir kilo verimi gözlemlenmiştir⁶. Kısacası verilecek kilo miktarı kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Fakat elde edilen faydalar sadece kilo verme ile kısıtlı değildir.

Ozempic ile tedavi edilen hastalarda kalp krizi ve felç gibi kardiyovasküler olayların yaşanma ihtimalinin de %26 oranında azaldığı gözlemlenmiştir⁶. Kilo ve yağ kaybı ile gerek insülin direncinin tamiratı, gerek kolesterol seviyesinin düzenlenmesi, gerekse tansiyon seviyesinde normalleşmeler gözlemlenebilmekte, bunların da genel olarak kişinin sağlığına olumlu katkı sağladığı da görülmektedir.

Ozempic Kimlere Uygulanabilir?

Tip 2 diyabet veya insülin direnci sorunu olan kişilerde uygulanabilen ozempic, bu tür şikayetleri olmayan fakat kronik bir şekilde kilo problemi yaşayan kişilere de uygulanmaktadır. Haziran 2021 tarihinde Ozempic sadece kilo vermek için de FDA tarafından onay almıştır. Bu sayede, obezite sorunu yaşayan ve bu yüzden sağlık sorunlarına maruz kalan kişiler de artık ozempic kullanarak kilo verebilmektedir.

Ozempic Kimlere Uygulanmamalıdır?

Ozempic, MEN2 sendromu bulunan kişilerde ve ailede Medullary tiroid karsinomu (MTC) öyküsü bulunan kişilerde kullanılmamalıdır. Papiler, Foliküler ve Anaplastik tiroid kanserleri ile alakalı herhangi bir risk raporlanmamıştır. Yine de ailesinde bu tür kanserler bulunan ve aktif tiroid nodülleri bulunan kişilerin Ozempic kullanmaması daha uygun olacaktır.

Ozempic (Wegovy) ve Saxenda Arasında Ne Fark Vardır?

İki ilaç da teknik olarak benzer bir mekanizma ile çalışır. İki ilacın da amacı iştah kontrolü sağlamak, porsiyonları küçültmek ve kilo verimini sağlamaktır. Yine de iki ilaç arasında bazı farklılıklar mevcuttur. En temel fark, Saxenda günlük olarak yapılan bir enjeksiyonken, Ozempic haftada bir yapılan bir enjeksiyondur. Yapılan en kapsamlı mukayeseli klinik çalışmada, 26 hafta sonunda Ozempic kullanan hastaların ortalama olarak başlangıç kilolarının %13.8’i kadar bir kilo verdikleri, Saxenda kullanan hastalarda ise bu rakamın %8’de kaldığı tespit edilmiştir⁷. Bunun yanı sıra, Saxenda kullanan hastalarda yan etki görülme sıklığı daha yüksek raporlanmıştır. Sebep olarak, Saxenda’nın her gün uygulandığından ötürü kullanım sıklığına bağlı olarak yan etkilerin gelişebileceği konusunda düşünceler mevcuttur.

Ozempic ve Trulicity Arasında Ne Fark Vardır?

Her iki enjeksiyon da haftada bir uygulanmaktadır. Bu yönden birbirlerine benzeyen bu iki preparatın en büyük farkı, Trulicity’nin FDA onayının olmamasıdır. Bunun yanı sıra, yapılan klinik çalışmalarda Ozempic kullanan kişilerin Trulicity kullanan kişilere oranla 2 kat daha fazla kilo verdikleri ve HbA1C oranlarında da benzer şekilde daha iyi bir düşüş sağladıkları gözlemlenmiştir.

Ozempic’in Olası Yan Etkileri Nelerdir?

Ozempic kullanımı esnasında en fazla raporlanan yan etkiler mide ve bağırsak problemleri ile kısıtlıdır. Bunlar başlıca:

• Mide bulantısı
• Mide ağrısı
• Hazımsızlık hissiyatı
• İshal
• Kabızlık
• Halsizlik

Bu etkiler genellikle hafif ve orta şiddetli bir seyir izler. İlaç kullanımı birkaç haftayı geçtiği zamana, bu tür yan etkilerin de azaldığı gözlemlenir. Mide ve bağırsaklar ile ilgili yan etkiler genellikle gıdaların mide-bağırsak geçiş süresinin uzaması ile alakalıdır.

Ozempic ile alakalı çalışmalarda bu yönde bir bulgu olmasa da GLP-1 analoglarında nadir de olsa aküt pankreatit ve safrada taş oluşumu görüldüğü raporlanmıştır. Bu yüzden, mide ağrısı, ciltte veya göz beyazında sararma, gaita renginde açılma gibi sorunlar yaşandığı takdirde mutlaka doktorunuza danışarak ilaç kullanımını gözden geçirmelisiniz. Aynı zamanda, ilaç kullanımı esnasında belli periyodlarla test ve tetkiklerin yapılması gerekecektir.

Yine Ozempic ile yapılan hiçbir insan çalışmasında bu şekilde bir olguya rastlanmasa da yapılan fare deneylerinde tiroid tümörü ihtimali raporlanmıştır. Her ne kadar da olası görülmese de, tiroid fonksiyonlarınızın ilaç kullanımı öncesinde ve sonrasında kontrolü önemlidir.

Ozempic ile Ne kadar Kilo Vereceğim?

Gerek yapılan çalışmalarda, gerekse Dr. Ahmet Özyiğit’in bugüne kadar uygulamış olduğu tedavilerde elde edilen veriler doğrultusunda aşağıdaki şekilde bir tablo sunmak mümkündür:

Hastaların %13’ü ilk 1 ay içerisinde 1-4 kg arası kilo vermiştir.

Hastaların %66’sı ilk 1 ay içerisinde 5-7 kg arası kilo vermiştir.

Hastaların %17’si ilk 1 ay içerisinde 8-11 kg arası kilo vermiştir.

Hastaların %4’ü ilk 1 ay içerisinde 12 kg’dan daha fazla kilo vermiştir.

 

Tedaviye Başlamadan Önce Yapılması Gereken Bir Test Var Mıdır?

Tedavi öncesinde mutlaka belli başlı parametrelere bakmak gerekir. Bunun sebebi, kilo probleminin altında yatan başka bir metabolik sorun olup olmadığını görmek ve kişinin gerek kardiyovasküler riskleri hakkında, gerekse genel sağlığı hakkında bilgi sahibi olmaktır. Tedavi öncesinde istenilecek olan testler aşağıdaki gibidir:

• CBC
• ALT, AST, GGT, Amilaz
• Demir, Ferritin, TIBC
• Üre, Kreatinin
• AKŞ, insülin, Homa-IR, HbA1C
• TSH, fT4
• Total kolesterol, HDL, LDL, Trigliserit
• Vit D, Vit B12, Folik asit
• CEA, CA 19-9

Ailesinde tiroid kanseri öyküsü olan kişilerin mutlaka tiroid ultrasound’u yaptırması ve periyodik kontrollerden geçmesi de oldukça önemlidir.

 

Referanslar:

1. Garvey, W., Mechanick, J., Brett, E., Garber, A., Hurley, D., & Jastreboff, A. et al. (2016). American Association of Clinical Endocrinologists and American College of Endocrinology Comprehensive Clinical Practice Guidelines For Medical Care of Patients with Obesity. Endocrine Practice, 22, 1-203. doi: 10.4158/ep161365.gl

2. Neeland, I., Poirier, P., & Després, J. (2018). Cardiovascular and Metabolic Heterogeneity of Obesity. Circulation, 137(13), 1391-1406. doi: 10.1161/circulationaha.117.029617

3. Whitlock, G., Lewington, S., & Sherliker, P. (2009). Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies. The Lancet, 373(9669), 1083-1096. doi: 10.1016/s0140-6736(09)60318-4

4. Sanchis-Gomar, F., Lavie, C., Mehra, M., Henry, B., & Lippi, G. (2020). Obesity and Outcomes in COVID-19: When an Epidemic and Pandemic Collide. Mayo Clinic Proceedings, 95(7), 1445-1453. doi: 10.1016/j.mayocp.2020.05.006

5. Wilding, J., Batterham, R., Calanna, S., Davies, M., Van Gaal, L., & Lingvay, I. et al. (2021). Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity. New England Journal Of Medicine, 384(11), 989-1002. doi: 10.1056/nejmoa2032183

6. Schaffer, R. (2022). Weekly semaglutide injection associated with substantial weight loss in obesity. Retrieved 15 June 2022, from https://www.healio.com/news/endocrinology/20210211/weekly-semagltide-injection-associated-with-substantial-weight-loss-in-obesity

7. O’Neil, P., Birkenfeld, A., McGowan, B., Mosenzon, O., Pedersen, S., & Wharton, S. et al. (2018). Efficacy and safety of semaglutide compared with liraglutide and placebo for weight loss in patients with obesity: a randomised, double-blind, placebo and active controlled, dose-ranging, phase 2 trial. The Lancet, 392(10148), 637-649. doi: 10.1016/s0140-6736(18)31773-2

 

Dr. Ahmet Ozyigit, MD, MSc (Clinical Embryology), PgDip (Endocrinology)

Clinical Coordinator and Clinical Lead for Research – Elite Hospital

Clinical Skills Tutor – University of Nicosia Medical School

 

Randevu İçin Bize Ulaşın:

Telefon Hattı: 0392 444 3548 (ELIT)

İletişim Formu: https://www.elitenicosia.com/iletisim/