Diz Artriti (Kireçlenmesi)

Artrit; bir veya daha fazla ekleminizin iltihaplanmasıdır. Ağrı, şişme ve sertlik artritin başlıca semptomlarıdır. Vücuttaki herhangi bir eklem bu hastalıktan etkilenebilirken, özellikle dizlerde yaygındır.
Diz artriti, yürüme veya merdiven çıkma gibi birçok günlük aktiviteyi yapmayı zorlaştırabilir. Bu birçok insan için çalışma süresi kaybının ve ciddi bir sakatlığın başlıca nedenidir.
Diz, vücudunuzdaki en büyük ve en güçlü eklemdir. Femurun alt ucu (uyluk kemiği), tibianın üst ucu (kaval kemiği) ve patelladan (dizkapağı) oluşur. Diz eklemini oluşturan üç kemiğin uçları, dizinizi büküp düzeltirken kemikleri koruyan ve yastıklayan, pürüzsüz ve kaygan bir madde olan eklem kıkırdağı ile kaplıdır.
Menisküs adı verilen kama şeklindeki iki kıkırdak parçası, uyluk kemiğiniz ve kaval kemiğiniz arasında “amortisör” görevi görür. Eklemi yastıklamaya ve sabit tutmaya yardımcı olmak için sert ve elastik bir yapıya sahiptir.
Diz eklemi, sinovyal membran adı verilen ince bir astarla çevrilidir. Bu zar, kıkırdağı yağlayan ve sürtünmeyi azaltan bir sıvı üretir.
Dizi etkileyen başlıca artrit türleri;
Osteoartrit, Romatoid Artrit ve Posttravmatik (travma sonrası) Artrittir.
OSTEOARTRİT: Dizdeki en yaygın artrit şeklidir. Genç insanlarda da görülebilmesine rağmen, en sık 50 yaş ve üzerindeki kişilerde görülen dejeneratif (yıpranma) tipi bir artrittir.
Osteoartritte diz eklemindeki kıkırdak yavaş yavaş yıpranır. Kıkırdak yıprandıkça sertleşir ve kemikler arasındaki koruyucu boşluk azalır. Zaman içerisinde kemiğin kemiğe sürtünmesine ve ağrılı kemik çıkıntılarına neden olabilir.
ROMATOİD ARTRİT: Diz eklemi de dahil olmak üzere vücuttaki birden fazla eklemi etkileyen kronik bir hastalıktır. Simetriktir, yani genellikle vücudun her iki tarafında aynı eklemi etkiler.
Romatoid artritte diz eklemini örten sinovyal membran şişmeye başlar, bu da diz ağrısı ve sertliğine neden olur.
Romatoid artrit, otoimmün bir hastalıktır. Bu bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı anlamına gelir. Bağışıklık sistemi normal dokuya (kıkırdak ve bağlar gibi) zarar verir ve kemiği yumuşatır.
TRAVMA SONRASI ARTRİT: Travma sonrası artrit dizde bir yaralanma sonrası gelişen artrit şeklidir. Örneğin gelişen kırık bir kemik eklem yüzeyine zarar verebilir ve yaralanmadan yıllar sonra artrite neden olabilir. Menisküs yırtıkları ve bağ yaralanmaları diz ekleminde gevşekliğe ve ek aşınmaya neden olabilir ve bu da zamanla artrite neden olabilir.
SEMPTOMLAR:
- Artritten etkilenen bir diz eklemi ağrılı ve iltihaplı olabilir. Genellikle ağrı zamanla yavaş yavaş gelişir ancak ani başlangıç da mümkündür.
- Eklem sertleşebilir ve şişebilir. Bu da dizin bükülmesini ve düzeltilmesini zorlaştırabilir.
- Ağrı ve şişlik sabahları, oturduktan veya dinlendikten sonra daha kötü olabilir.
- Şiddetli aktivite ağrının alevlenmesine neden olabilir.
- Gevşek kıkırdak parçaları ve diğer dokular eklemlerin düzgün hareketini engelleyebilir. Hareket sırasında diz “kilitlenebilir” veya “sıkışabilir.
- Ağrı dizde halsizlik veya burkulma hissine neden olabilir.
- Artritli birçok kişi hava koşullarındaki değişikliklerle birlikte eklem ağrısının arttığını fark eder.
CERRAHİ OLMAYAN TEDAVİ:
Diğer artritik durumlarda olduğu gibi diz artritinin ilk tedavisi cerrahi değildir. Doktorunuz size bir dizi tedavi seçeneği önerebilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
Günlük yaşamınızdaki bazı değişiklikler diz ekleminizi koruyabilir ve artritin ilerlemesini yavaşlatabilir.
- Merdiven çıkmak gibi durumu kötüleştiren aktiviteleri en aza indirin.
- Yüksek etkili aktivitelerden (koşu veya tenis gibi) daha düşük etkili aktivitelere (yüzme veya bisiklete binme gibi) geçmek dizinize daha az stres uygulayacaktır.
- Kilo vermek diz eklemindeki stresi azaltabilir. Bu da daha az ağrı ve daha fazla işlevle sonuçlanır.
Fizik Tedavi:
Spesifik egzersizler, hareket ve esnekliği artırmanın yanı sıra bacağınızdaki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. Doktorunuz veya bir fizyoterapist ihtiyaçlarınızı ve yaşam tarzınızı karşılayan kişiselleştirilmiş bir egzersiz programı geliştirmenize yardımcı olabilir.
Yardımcı cihazlar:
Baston gibi cihazlar ve şok emici ayakkabılar kullanmak veya bir destek takmak yardımcı olabilir.
İlaçlar:
Diz artritinin tedavisinde çeşitli ilaç türleri faydalıdır. İnsanlar ilaçlara farklı tepki verdiğinden, doktorunuz sizin için güvenli ve etkili olan ilaçları ve dozajları belirlemek için sizinle yakın bir şekilde çalışacaktır.
Reçetesiz satılan, narkotik olmayan ağrı kesiciler ve antienflamatuvar ilaçlar genellikle diz artriti için ilk tedavi seçeneğidir. Asetaminofen, artrit ağrısını azaltmada etkili olabilen basit, reçetesiz satılan bir ağrı kesicidir.
Tüm ilaçlar gibi, reçetesiz satılan ağrı kesiciler de yan etkilere neden olabilir ve aldığınız diğer ilaçlarla etkileşime girebilir. Olası yan etkileri doktorunuzla tartıştığınızdan emin olun.
Kortikosteroidler (kortizon olarak da bilinir) eklem içine enjekte edilebilen güçlü antienflamatuvar maddelerdir. Bu enjeksiyonlar ağrının giderilmesini sağlar ve iltihabı azaltır; ancak etkiler sonsuza kadar sürmez. Doktorunuz olası yan etkiler nedeniyle enjeksiyon sayısının eklem başına yılda üç veya dört ile sınırlandırılmasını önerebilir. Bazı durumlarda, enjeksiyondan hemen sonra ağrı ve şişlik “alevlenebilir” ve uzun vadeli eklem hasarı veya enfeksiyon potansiyeli mevcuttur. Sık tekrarlanan enjeksiyonlar veya uzun bir süre boyunca yapılan enjeksiyonlarla, eklem hasarı aslında azalmak yerine artabilir.
Viskosuplemantasyon; eklem sıvısının kalitesini iyileştirmek için eklem içine madde enjekte etmeyi içerir.
Eklem kıkırdağında doğal olarak bulunan maddeler olan glukozamin ve kondroitin sülfat besin takviyesi olarak alınabilir. Hasta raporları, bu takviyelerin ağrıyı hafifletebileceğini gösterse de, artritin ilerlemesini azaltmak veya tersine çevirmek için glukozamin ve kondroitin sülfat kullanımını destekleyen hiçbir kanıt yoktur.
Trombosit açısından zengin plazma (PRP) ve kök hücre enjeksiyonları gibi tedaviler, kendi vücudunuzdan hücreler almayı ve bunları ağrılı bir ekleme yeniden enjekte etmeyi içerir. PRP, kanınızdan ayrılmış, konsantre edilmiş ve dizinize enjekte edilmiş kendi kanınızın bir bileşeni olan trombositleri kullanır. Trombositler, iltihap belirtilerini azaltmada yardımcı olduğu düşünülen “büyüme faktörleri” içerir.
Kök hücreler, kendi vücudunuzdan da alınıp dizinize enjekte edilebilen öncü hücrelerdir. Temel hücreler oldukları için yeni dokuya dönüşme potansiyeline sahip olabilirler ve böylece hasarlı eklem yüzeylerini iyileştirebilirler.
CERRAHİ TEDAVİ
Artritten kaynaklanan ağrınız sakatlığa neden oluyorsa ve cerrahi olmayan tedavi ile rahatlamıyorsa doktorunuz ameliyat önerebilir. Tüm ameliyatlarda olduğu gibi, farklı diz prosedürleri ile bazı riskler ve olası komplikasyonlar vardır. Doktorunuz ameliyattan önce olası komplikasyonları sizinle tartışacaktır.
Artroskopi:
Artroskopi sırasında, doktorlar eklem sorunlarını teşhis etmek ve tedavi etmek için küçük kesikler ve ince aletler kullanırlar.
Osteotomi:
Diz ekleminin sadece bir tarafına zarar veren erken evre osteoartritiniz olduğunda diz osteotomisi uygulanabilir. Osteotomi, ağırlığınızı eklemin hasarlı tarafından kaydırarak ağrıyı hafifletebilir ve artritik dizinizdeki işlevi önemli ölçüde iyileştirebilir.
Tam veya Kısmi Diz Protezi (Artroplasti):
Doktorunuz hasarlı kıkırdağı ve kemiği çıkaracak ve ardından dizinizin işlevini eski haline getirmek için yeni metal ve/veya plastik eklem yüzeylerini yerleştirecektir.
İYİLEŞME SÜRECİ
Diz artriti için her türlü ameliyattan sonra iyileşme dönemi vardır. İyileşme süresi ve rehabilitasyon, yapılan ameliyatın türüne bağlıdır.
Doktorunuz dizinizin gücünü yeniden kazanmanıza ve hareket açıklığını geri kazanmanıza yardımcı olmak için fizik tedavi önerebilir. Prosedürünüze bağlı olarak, bir dizlik takmanız veya bir süre koltuk değneği veya baston kullanmanız gerekebilir.
Çoğu durumda ameliyat ağrıyı dindirir ve günlük aktiviteleri daha kolay gerçekleştirmeyi mümkün kılar.
Op. Dr. Barış PEKER
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Randevu İçin Bize Ulaşın:
Telefon Hattı: 0392 444 3548 (ELIT)
İletişim Formu: https://www.elitenicosia.com/iletisim/